سیستم های ناقص مالیاتی باعث تزلزل اقتصادی

هزینه های روبه رشد دولتها برای انجام‏ وظایف خود همچون تخصیص منابع، توزیع‏ عادلانه درآمد، رشد اقتصادی، گسترش‏ اشتغال و... منابع درآمدی گوناگون و در عین‏ حال باثباتی را می‌طلبد، درآمدهای دولتها معمولا به دو گروه‏ درآمدهای مالیاتی و غیرمالیاتی تقسیم‏ می‏شود تجربه کشورهایی که دارای سیستم‏ مالیاتی کارآمد هستند، نشان داده است که‏ بالا بودن سهم منابع مالیاتی به منابع غیر مالیاتی از آثار نامطلوب اقتصادی تا حد بسیار زیادی جلوگیری کرده و درآمد باثباتی‏ برای دولتها فراهم می‏سازد. این در حالی‏ است که در کشور ما نیز مانند اغلب کشورهای‏ در حال توسعه منابع غیرمالیاتی به‏ ویژه در آمدهای نفتی، سهم عمده‏ای از درآمد دولت را تشکیل می‏دهد، با وجود‏  سهم ناچیز درآمدهای مالیاتی، کسری‏ بودجه های شدیدی را شاهد بودیم. شکاف قابل‏ توجه میان ظرفیت بالقوه مالیاتی و وصول‏های بالفعل مالیاتی از یک سو و لزوم‏ دسترسی به منابع درآمدی با ثبات از سوی‏ دیگر، بازنگری در سیستم کنونی مالیاتها و اتخاذ سیستم مالیاتی با کارایی بالا را ایجاب‏ می‏نماید. در این راستا مالیات برا ارزش افزوده‏ به‏ عنوان یکی از سیستم‏های مطرح طی دو دهه‏ اخیر،مورد توجه ویژه‏ای قرار گرفته است. نظام کنونی مالیاتها در ایران دارای اشکال و ایرادهایی است، که یکی از آنها فشار بیش از اندازه مالیاتی، بر بعضی پایه‏ های مالیاتی؛ به علت معافیت‏ها و عدم دریافت مالیات از پایه های دیگر مالیاتی است .بنابراین سعی می‏شود، عمده مالیاتها از بین دو پایه مالیاتی شرکتها و دستمزد و حقوق جمع ‏آوری شود وجود پایه مالیاتی کوچک؛ به علت معافیت‏ها و فرارهای مالیات، و به دنبال آن ایجاد فشار مالیاتی از طریق نرخهای تصاعدی و بالا به پایه‏ های کم ظرفیت موجود، موجب از بین رفتن انگیزه در فعالیتهای اقتصادی و تولیدی شده و گاه بی‏ عدالتی در نظام اجرایی بطور محسوسی آن را شدیدتر می‏ نماید. با توجه به وضعیت نظام موجود مالیاتی در ایران، ضرورت اصلاح و تغییر ساختاری آن، قطعی می‏باشد؛ یک گام مهم در این زمینه که باید همراه با دیگر اقدامات اصلاحی صورت گیرد؛ برقراری مالیاتهای برمصرف و هزینه می‏باشد، که می‏تواند پایه مالیاتی را گسترده نموده و علاوه بر کسب درآمدهای بیشتر، فشار مالیاتی بر بعضی از پایه‏های موجود را نیز کاهش دهد، درنگاهی موسع می توان گفت  راه رسیدن به اقتصادی پویا و جلوگیری از کسری بودجه های شدید در تشکیل نظام مالیاتی مطالعه منداست.

به قلم : عاطفه سادات آقایی / دانشجوی دکتری اقتصاد ،

 عضو هیئت مدیره و موسسان جمعیت فرهنگی،اجتماعی صبح ملایر