سیستم های ناقص مالیاتی باعث تزلزل اقتصادی
هزینه های روبه رشد دولتها برای انجام وظایف خود همچون تخصیص منابع، توزیع عادلانه درآمد، رشد اقتصادی، گسترش اشتغال و... منابع درآمدی گوناگون و در عین حال باثباتی را میطلبد، درآمدهای دولتها معمولا به دو گروه درآمدهای مالیاتی و غیرمالیاتی تقسیم میشود تجربه کشورهایی که دارای سیستم مالیاتی کارآمد هستند، نشان داده است که بالا بودن سهم منابع مالیاتی به منابع غیر مالیاتی از آثار نامطلوب اقتصادی تا حد بسیار زیادی جلوگیری کرده و درآمد باثباتی برای دولتها فراهم میسازد. این در حالی است که در کشور ما نیز مانند اغلب کشورهای در حال توسعه منابع غیرمالیاتی به ویژه در آمدهای نفتی، سهم عمدهای از درآمد دولت را تشکیل میدهد، با وجود سهم ناچیز درآمدهای مالیاتی، کسری بودجه های شدیدی را شاهد بودیم. شکاف قابل توجه میان ظرفیت بالقوه مالیاتی و وصولهای بالفعل مالیاتی از یک سو و لزوم دسترسی به منابع درآمدی با ثبات از سوی دیگر، بازنگری در سیستم کنونی مالیاتها و اتخاذ سیستم مالیاتی با کارایی بالا را ایجاب مینماید. در این راستا مالیات برا ارزش افزوده به عنوان یکی از سیستمهای مطرح طی دو دهه اخیر،مورد توجه ویژهای قرار گرفته است. نظام کنونی مالیاتها در ایران دارای اشکال و ایرادهایی است، که یکی از آنها فشار بیش از اندازه مالیاتی، بر بعضی پایه های مالیاتی؛ به علت معافیتها و عدم دریافت مالیات از پایه های دیگر مالیاتی است .بنابراین سعی میشود، عمده مالیاتها از بین دو پایه مالیاتی شرکتها و دستمزد و حقوق جمع آوری شود وجود پایه مالیاتی کوچک؛ به علت معافیتها و فرارهای مالیات، و به دنبال آن ایجاد فشار مالیاتی از طریق نرخهای تصاعدی و بالا به پایه های کم ظرفیت موجود، موجب از بین رفتن انگیزه در فعالیتهای اقتصادی و تولیدی شده و گاه بی عدالتی در نظام اجرایی بطور محسوسی آن را شدیدتر می نماید. با توجه به وضعیت نظام موجود مالیاتی در ایران، ضرورت اصلاح و تغییر ساختاری آن، قطعی میباشد؛ یک گام مهم در این زمینه که باید همراه با دیگر اقدامات اصلاحی صورت گیرد؛ برقراری مالیاتهای برمصرف و هزینه میباشد، که میتواند پایه مالیاتی را گسترده نموده و علاوه بر کسب درآمدهای بیشتر، فشار مالیاتی بر بعضی از پایههای موجود را نیز کاهش دهد، درنگاهی موسع می توان گفت راه رسیدن به اقتصادی پویا و جلوگیری از کسری بودجه های شدید در تشکیل نظام مالیاتی مطالعه منداست.
به قلم : عاطفه سادات آقایی / دانشجوی دکتری اقتصاد ،
عضو هیئت مدیره و موسسان جمعیت فرهنگی،اجتماعی صبح ملایر